Zacznijmy od pojęcia „Włączenia”. Włączenie to proces, który pomaga pokonywać bariery ograniczające obecność, uczestnictwo i osiągnięcia dzieci, uczniów (UNESCO, 2017). To proces traktowania i zaspokajania różnorodnych potrzeb wszystkich uczniów poprzez zwiększanie ich uczestnictwa w nauce, kulturze i społeczności oraz redukcja wykluczenia z edukacji w ogóle, jak i w jej obrębie.
Czym zatem jest edukacja włączająca?
Edukacja włączająca rozumiana jest jako podejście w procesie kształcenia i wychowania, którego celem jest zwiększanie szans edukacyjnych wszystkich osób uczących się poprzez zapewnianie im warunków do rozwijania indywidualnego potencjału, tak by w przyszłości umożliwić im pełnię rozwoju osobistego na miarę swoich możliwości oraz pełne włączenie w życie społeczne. Zasadą edukacji włączającej jest dążenie do tego, by placówki edukacyjne były miejscem wspierającym i stymulującym zarówno pracowników, jak i dzieci, uczniów. W edukacji włączającej samorozwój i samorealizacja dziecka są traktowane priorytetowo, ponieważ głównym celem jest wyposażenie dzieci, uczniów w kompetencje niezbędne do stworzenia w przyszłości włączającego społeczeństwa, czyli takiego, w którym osoby niezależnie od różnic m.in. w stanie zdrowia, sprawności, pochodzeniu, wyznaniu są pełnoprawnymi członkami społeczności, a ich różnorodność postrzegana jest jako cenny zasób rozwoju społecznego i cywilizacyjnego. To systemowe, wielowymiarowe i wielokierunkowe podejście do edukacji nastawione na dostosowanie wymagań edukacyjnych, warunków nauki i organizacji kształcenia do potrzeb i możliwości każdego ucznia, jako pełnoprawnego uczestnika procesu kształcenia (MEN).
Czym się różni edukacja włączająca od podejścia integracyjnego?
W podejściu integracyjnym nauka jest skoncentrowana na uczniu, zaś w edukacji włączającej – na całej grupie, klasie. Duży nacisk w podejściu integracyjnym jest stawiany na naukę i sposób uczenia się, zaś w przypadku podejścia włączającego, na uczenie się oraz wspólne rozwiązywanie problemów wszystkich dzieci, uczniów. Edukacja włączająca nie zakłada przygotowania osobnej ścieżki kształcenia, ale dąży do zaspokojenia indywidualnych potrzeb przez standardowe zajęcia grupowe włączające w życie grupy, klasy, przedszkola, szkoły.
Myśląc o edukacji włączającej, zastanówmy się więc, jakie jest nasze podejście do osób z niepełnosprawnościami? Przecież to nie oni sami będą decydować o swojej przyszłości, będą potrzebować naszego wsparcia i zrozumienia.