W dzisiejszych czasach problem nieśmiałości niepokoi. Rośnie populacja dzieci nieśmiałych, które nie potrafią radzić sobie w kontaktach międzyludzkich. Jedne sprawnie i szybko przyswajają nowe umiejętności, potrafią rozpoznawać swoje i czyjeś emocje, nazywać je, analizować swoje i cudze zachowania, asertywnie reagować, bronić własnego zdania. Dzieci nieśmiałe nie posiadają takich umiejętności. Kontakty z innymi budzą lęk. Dzieci wycofują się z sytuacji społecznych, pozostają na uboczu. Trudniej im dokonywać wyborów i osiągać cele. Nieśmiałe dzieci, mimo że unikają kontaktów społecznych, to mają ich dużą potrzebę, która niezaspokajana może powodować poczucie izolacji społecznej, tęsknotę za bliskimi związkami, a także złość kierowaną ku sobie lub innym.

Nieśmiałość w literaturze, jak i w języku potocznym ma wiele definicji. Z nieśmiałością kojarzymy onieśmielenie, zażenowanie, przewrażliwienie, brak pewności siebie, bojaźliwość, lęk. Objawy obserwujemy w sferze behawioralnej, emocjonalnej i samoorientacyjnej. Co to oznacza? Dzieci nieśmiałe są bierne społecznie, mają zaniżoną samoocenę, nie wierzą we własne możliwości. Cechuje je lęk społeczny.

Wg D. Boreckiej – Biernat nieśmiałość to „unikanie społecznych interakcji i obniżenie poziomu sprawności działania jednostki w obecności innych osób”.

 Istnieją trzy zasadnicze przyczyny nieśmiałości, które wyznaczają trzy główne jej typy:

• nieśmiałość o podłożu biologicznym
• nieśmiałość o podłożu pourazowym (traumatycznym)
• nieśmiałość wyuczona

Nieśmiałe dziecko:

• Doświadcza lęku,
• Jest bierne społecznie,
• Ma zaniżoną samoocenę,
• Nie wierzy w siebie,
• Obawia się krytyki, porażki, przykrości,
• Ma niskie kompetencje społeczne,
• Ma mało cech chroniących, które pozwalają na unikanie szkodliwych czynników zewnętrznych oraz rozwojowych,
• Ma skłonności do samotności,
• Charakteryzuje się ograniczeniem aktywności fizycznej.

Charakterystyczne zachowania:

• brak inicjowania kontaktów społecznych,
• włączanie się do zabawy na wezwanie lub po zachęcie,
• podporządkowywanie się innym,
• nie bronią swojego stanowiska,
• mało mówią,
• ciche wypowiedzi,
• unikanie kontaktu wzrokowego,
• spoglądanie w dół,
• niechęć do dotyka

Symptomy organiczne:

W reakcji na nieznane sytuacje:

• przyśpieszone bicie serca,
• niezręczność ruchów, sztywność,
• drżenie palców,
• nadmierna potliwość,
• parcie na mocz lub stolec,
• wrażenie zmęczenia,
• czerwienienie się,
• „kręcenie“ w brzuchu,
• suchość w gardle,
• ograniczenie działalności zmysłów np. gorsze widzenie lub słyszenie.